W końcówce lat sześćdziesiątych Caterham Car Sales z Coulsdon w hrabstwie Surrey zabezpieczyło sobie prawa do słynnego Lotusa 7. Pierwsze samochody firmowane przez Caterhama, roadstery Seven czwartej serii z nowymi ramami i karoseriami z włókien szklanych, pojawiły się w 1970 roku. Trzy lata później firma przejęła od Lotusa nie tylko wszelkie prawa, ale także całą produkcję. Przez przeszło dwie kolejne dekady na model, sprzedawany jako kompletny pojazd oraz kit car do samodzielnego złożenia, znalazło się ponad osiem tysięcy chętnych.
Na początku lat dziewięćdziesiątych Caterhamowi coraz bardziej we znaki dawały się stale zaostrzane normy bezpieczeństwa i emisji spalin, które regularnie ograniczały produkcję najmocniejszych wariantów silnikowych i eliminowały z oferty firmy kolejne ewolucje "Siódemki". Po 21 latach spędzonych wyłącznie z modelem Seven przyszedł czas na małą rewolucję: zupełnie nowy pojazd marki, który wystartował jako projekt C21, a na rynku znalazł się pod nazwą 21.
Zanim do czegokolwiek doszło w firmie kierowanej przez Grahama Nearna przeprowadzono burzę mózgów. Już na początku wykluczono przygotowanie Sevena z zamkniętą karoserią, pójście w kierunku filigranowego spydera na wzór Lotusa Eleven, skreślono zastosowanie kadłuba z materiałów kompozytowych i silnika umieszczonego centralnie - małego Caterhama na takie ekstrawagancje nie było po prostu stać. Zamiast tego wymyślono, że nowy pojazd będzie większym, bardziej przyjaznym użytkownikowi, opływowym bratem "Siódemki" o atrakcyjnym wyglądzie. Koncepcja pojazdu miała zostać identyczna: 21 miał być lekkim roadsterem na przestrzennej, stalowej ramie z silnikiem posadzonym przed kabiną pasażerską.
Tnąc koszty sięgnięto po podwozie z modelu Seven, które odpowiednio wzmocniono i poszerzono w przedniej części. Rozstaw kół z przodu zwiększono o 76 milimetrów, bez zmian został rozstaw osi. Z mniejszego Caterhama zaadaptowano również zawieszenie (z przodu regulowane wahacze, z tyłu oś de Dion), w którym największą nowością był nowy stabilizator na przedniej osi. Pierwsze, prototypowe podwozie ukończono w marcu 1994 roku w zakładach Arch Motors, a w kwietniu rozpoczęto ręczną budowę karoserii z aluminium. Projekt pełnowymiarowego nadwozia wybrano z czterech propozycji, z którymi wyszedł Iain Robertson. Do budowy wykorzystano części innych marek, na przykład klamki z Vauxhalla, kierunkowskazy od Suzuki, tylne światła od Forda i lusterka z Rovera, a do środka wrzucono zegary prosto z roadstera Seven, zaaranżowane pionowo na środku deski rozdzielczej.
Caterham 21 zadebiutował w październiku 1994 roku na wystawie w Birmingham z karoserią wypolerowaną na błysk i niedługo później pojawił się w ramach promocji w jednym z testów magazynu "Top Gear". W propotypie umieszczono silnik prosto z młodszego o dwa lata Sevena JPE, 2-litrową jednostkę Vauxhalla, z której uzyskiwano około 250 koni mechanicznych. Niestety do produkcji taki silnik nie mógł trafić ponieważ nie spełniał już europejskich norm emisji spalin, a 21 miał być sprzedawany na całym kontynencie.
Do napędu seryjnego 21, oferowanego z karoserią z aluminium lub tworzyw sztucznych, zostały zaprzęgnięte nowe jednostki serii K z palety Rovera (znanej właścicielom Polonezów z wydania 1,4-litrowego), które do tego czasu znalazły się również w "Siódemce". Szesnastozaworową gamę otwierał 1,6-litrowy motor o mocy 120 koni mechanicznych, a zamykał 1,8-litrowy wariant VHPD - Very High Performance Derivative - z nowymi zaworami, rozrządem i innymi, pozafabrycznymi modyfikacjami, który rozwijał 192 konie mechaniczne. Ten ostatni pojawił się w 1999 roku w odmianie 21 R, wypuszczonej w dwóch sztukach. Jednostki napędowe współpracowały z ręczną, 6-stopniową skrzynią biegów Forda lub Caterhama, która przenosiła moc na tylną oś.
Najbardziej popularnym wariantem był 21 SuperSport z 1,6-litrowym, czterocylindrowym silnikiem, który dostarczał 138 koni mechanicznych i 156 niutonometrów. Roadster ważący tylko 650 kilogramów rozpędzał się w takiej konfiguracji do prędkości 100 km/h w czasie niespełna siedmiu sekund i na prostej mógł przekraczać 200 kilometrów na godzinę.
Caterham 21 produkowany był do listopada 2000 roku, ale o sukcesie auta mówić nie można. Problemów było kilka. Najważniejszym była cena: 18,75 tysięcy funtów za kit car. Kolejne nazywały się Mazda MX-5, BMW Z3, Lotus Elan i Elise. Ostatecznie najbardziej cywilizowany Caterham w historii firmy powstał w liczbie zaledwie 68 egzemplarzy. Wśród nich znalazły się wyścigowe 21 GT oraz jedna sztuka torowego 21 GTO z twardym dachem i silnikiem podkręconym do 233 koni mechanicznych.
Tekst: Przemysław Rosołowski
Ostatnia aktualizacja: 25.04.2015
