W drugiej połowie lat pięćdziesiątych Lotus Engineering, firma Colina Champana, genialnego konstruktora z Wielkiej Brytanii, który zaczynał od budowania małych, sportowych roadsterów w swoim własnym garażu, miała dopiero kilka lat. Jej pierwszy, produkowany w większej ilości - w sumie ponad 100 egzemplarzy - model zaprojektowano w 1953 roku. Był nim sprzedawany jako kit car Mark 6, do którego wkładano wszystko, co udało się nabyć klientom: silniki, skrzynie biegów, hamulce czy koła z Fordów, Austinów lub MG.
Niedługo później powstały pierwsze, wyścigowe Lotusy z opływowymi, zakrywającymi koła karoseriami, a w roku 1957 wprowadzono do sprzedaży nieśmiertelny model Seven. W tym samym roku, w listopadzie na londyńskim salonie samochodowym Earls Court Motor Show zadebiutował pierwszy, osobowy model Lotusa. Było nim jeszcze nie jeżdżący prototyp dwuosobowego coupe o nazwie Elite, projekt numer 14.
Niepozorny Elite wywołał z miejsca sensację. Auto przyciągało uwagę nie tylko atrakcyjnymi kształtami, ale również nietypową konstrukcją, za którą szła niska masa i świetne prowadzenie. Samochód zbudowano niemal w całości z włókien szklanych. Konkurencja stosowała ten materiał przede wszystkim do nadwozi nakładanych na rurowe lub belkowe podwozia. W przypadku Elite z włókien szklanych wykonano zarówno nadwozie jak i podwozie, które tworzyły zwartą skorupę. Składano ją z trzech wielkich odlewów - podłoga, tunel środkowy i karoseria - i wzmacniano ramą przedniej szyby oraz pomocniczymi ramami zawieszenia. Cała skorupa charakteryzowała się różną grubością, w zależności od przeciążeń, które miały przenosić dane fragmenty.
Wszystkie koła ze szprychowymi obręczami zawieszono niezależnie, z przodu na podwójnych wahaczach, z tyłu na kolumnach Chapmana, połączonymi z wahaczami wodzącymi i wałem napędowym. Na obie osie trafiły hamulce tarczowe. Kabina auta była dość skromna i tylko częściowo wyciszona, ale funkcjonalna. Początkowo boczne szyby nie były opuszczane. Zamiast tego można było je łatwo zdemontować i zabrać ze sobą. Karoserię Elite zaprojektował Peter Kirwan-Taylor, który wcześniej pracował między innymi nad wyścigowym Eleven, a ostatnie grosze dołożył od siebie Frank Costin. W tunelu aerodynamicznym testowano tylko modele w zmniejszonej skali.
Pierwszym wyborem na silnik Elite była czterocylindrowa, aluminiowa jednostka Coventry Climax o pojemności 1,2 litra. Motor z jednym gaźnikiem rozwijał około 76 koni mechanicznych i współpracował z ręczną skrzynią o czterech biegach. To wystarczało na przekroczenie setki w czasie niespełna dwunastu sekund i rozpędzenie się maksymalnie do 183 km/h. W drugiej serii Elite instalowano już dwa gaźniki, a moc silnika podskoczyła do 84 KM. W roku 1962 pojawiły się jeszcze mocniejsze opcje, przekraczające 100 koni. Od roku 1961 model sprzedawany był jako kit car i osoby, które chciały się w nim poruszać po zwykłych drogach lub ścigać mogły liczyć na silniki Climaxa o pojemności od 0,7 do dwóch litrów, ręczne skrzynie biegów od BMC, a nawet automaty.
Wyścigowe wersje Elite niejednokrotnie ucierały nosa konkurencji w grupie GT. Lotus wygrał swoją klasę w 1000-kilometrowym wyścigu na Nürburgringu, a potem pięć razy powtórzył podobny wyczyn w 24-godzinnym wyścigu Le Mans! W roku 1959 i 1962 w Le Mans zajął ósme miejsce w klasyfikacji generalnej, a w latach 1960 i 1962 wygrał nagrodę Index Of Thermal Efficiency. W pierwszej połowie lat sześćdziesiątych maszyna zdominowała swoją klasę w zawodach na terenie Wielkiej Brytanii oraz USA.
Pierwsze egzemplarze dostarczono właścicielom pod koniec 1958 roku, a produkcja ruszyła na dobre dopiero kilkanaście miesięcy po londyńskim pokazie prototypu. Innowacyjny Elite okazał się projektem zbyt ambitnym i kosztownym jak na firmę wielkości Lotusa. Budowę elementów tworzących podwozie powierzono najpierw zakładowi produkującym łodzie, a później koncernowi Bristol Aeroplane, który przyczynił się do znaczących ulepszeń (coupe początkowo cierpiało z powodu awarii i delikatnej konstrukcji, która prowadziła do pęknięć i odpadających części). Lotus notował straty na każdej ze sprzedanych sztuk.
Produkcję Elite zakończono w roku 1963, pod koniec którego przedsięwzięcie Chapmana było zupełnie inną firmą, niż kilka lat wcześniej. Lotus do czego czasu wywrócił do góry nogami kształt Formuły 1 za pomocą bolidów z silnikami Climaxa umieszczonymi centralnie i nawiązał stałą współpracę z Fordem, który dostarczał silniki dla samochodów osobowych. W roku 1960 zespół Chapmana wygrał swoje pierwsze Grand Prix, nie zaliczane jeszcze do mistrzostw świata Formuły 1, a już w sezonie 1963 Lotus i Jim Clark zostali mistrzami świata.
Tekst: Przemysław Rosołowski
Ostatnia aktualizacja: 27.12.2016
