Gordon Murray zapisał się na stałe w historii motoryzacji jako konstruktor bolidów Formuły 1 zespołów Brabhama i McLarena, którymi zdobyto kilka tytułów mistrzów świata i wygrano pięćdziesiąt wyścigów grand prix, a także jako ojciec drogowego i wyścigowego McLarena F1, który na nowo zdefiniował gatunek super samochodów i był w swoim czasie najszybszym, produkowanym seryjnie samochodem na świecie. Początki jego kariery były oczywiście dużo skromniejsze.
Murray przyszedł na świat w 1946 roku w Durbanie, jednym z największych miast Republiki Południowej Afryki, a jego rodzice pochodzili ze Szkocji. Zamiłowanie do samochodów i mechaniki odziedziczył po ojcu, który był kierowcą wyścigowym na jednośladach i mechanikiem. Swoją wiedzę poszerzał na uczelni Natal Technical College - obecnie Durban University of Technology - na której w 2002 roku został honorowym profesorem, a kilka lat później doktorem. Swój pierwszy samochód zbudował z myślą o lokalnych wyścigach tuż po ukończeniu dwudziestego roku życia.
Auto, które powstało w domowym zaciszu pod szyldem IGM - od pełnego imienia i nazwiska: Ian Gordon Murray - zostało zaprojektowane według formuły, którą kilka lat wcześniej opanował do perfekcji słynny Lotus 7: jak najniższa masa własna, otwarta karoseria i odsłonięte przednie koła, pozwalające wycelować maszynę precyzyjnie w wierzchołki zakrętów. Autorskie podwozie swojego pierwszego dzieła Murray zbudował metodą prób i błędów w ogródku swoich rodziców, razem z własnym zawieszeniem, zbiornikiem paliwa czy siedzeniami. Przód auta przykryły panele i błotniki z Lotusa 7.
Do napędu tylnej osi zaprzęgnięty został silnie zmodyfikowany silnik rodem z Forda Anglia, nad którym Murray pracował we własnym pokoju. Jednostka o pojemności zwiększonej z jednego do prawie 1,1 litra kręciła się do ośmiu i pół tysiąca obrotów na minutę, współpracowała z dwoma gaźnikami Webera i dostarczała przeszło 90 koni mechanicznych, ponad dwa razy więcej, niż fabrycznie. Motor wyposażono m.in. w nowe wałki rozrządu, korbowody, zmodyfikowaną głowicę, nowe tłoki, kolektor dolotowy Jaguara, zawory wydechowe Peugeota oraz lżejsze podzespoły, od koła zamachowego zaczynając. Połączono go z ręczną skrzynią o czterech biegach od Forda, która nie przeszła żadnych modyfikacji. Auto ważyło tylko około 400 kilogramów.
Murray startował w swoim wynalazku w RPA przez dwa sezony, a jego karierę w National Sports Car Championship dopuszczającym pojazdy z silnikami o pojemności do 1,1 litra sponsorował wówczas Shell. Pojazd spełnił swoją rolę, choć daleko było mu do doskonałości - marne spawy sprawiły, że Murray rozbił się w jednym z wyścigów na Roy Hesketh Circuit. W swojej klasie triumfował kilka razy (na Roy Hesketh, a także w wyścigach górskich Polly Shortts i Burman Drive), a ze startów zrezygnował gdy liczba importowanych, nowoczesnych Lotusów u rywali, z którymi nie mógł konkurować, przekreśliła szanse na kolejne sukcesy. Samochód zmieniał kilka razy właścicieli, w latach siedemdziesiątych przeszedł kilkukrotne modyfikacje i w końcu ślad pod nim zaginął. Według jednej wersji wydarzeń został rozbity i zezłomowany, według innej ciągle jest w RPA i czeka na odnalezienie.
W 1969 roku Murray przeniósł się do Wielkiej Brytanii i dołączył do zespołu Formuły 1, który założył Jack Brabham, trzykrotny mistrz świata. Na początku lat siedemdziesiątych zbudował kolejne auto pod szyldem IGM, małe buggy Minbug, oraz wyścigowego spydera z silnikiem Forda na 24-godzinny wyścig Le Mans, który był firmowany przez producenta olejów Duckhams (maszyna ukończyła wyścig na 12 miejscu). W roku 1988 opuścił Brabhama i dołączył do McLarena.
Dla McLarena pracował przez kolejnych kilkanaście lat. Po opuszczeniu firmy założył w 2007 roku własne studio inżynierskie, Gordon Murray Design, dedykowane prototypom, nowym technologiom i wykorzystaniu oraz produkcji elementów z włókien węglowych na masową skalę. W roku 2017 powołano do życia siostrzaną firmę, Gordon Murray Automotive, pod której skrzydłami przygotowywane jest zupełnie nowe super coupe marki IGM, duchowy spadkobierca McLarena F1.
Z okazji pięćdziesięciolecia zbudowania pierwszego samochodu i dziesięciolecia działalności Gordon Murray Design podjęto się budowy repliki pierwszego samochodu Murray'a z 86-konnym silnikiem Crossflow na bazie zachowanej dokumentacji i zdjęć. Zgodnie z nazewnictwem projektów firmy pierwszemu IGM nadano symbol T.1. Wierne oryginałowi auto pojawiło się na Festiwalu Prędkości w Goodwood, podczas którego z bagażem wspomnień poprowadził je sam zainteresowany. Potem stanęło na wystawie w Dunsfold, na której zebrano większość - ponad czterdzieści - samochodów drogowych i wyścigowych zaprojektowanych przez genialnego konstruktora.
Tekst: Przemysław Rosołowski
Ostatnia aktualizacja: 03.06.2018
