Pod koniec lat siedemdziesiątych Porsche rozpoczęło prace nad swoim pierwszym układem napędu obu osi, który miałby być zastosowany w produkowanych masowo samochodach osobowych. Tego typu rozwiązanie nie było firmie obce: w czasie drugiej wojny światowej produkowała ona wojskowe pojazdy terenowe z napędem czterech kół, tuż po wojnie opracowała wyścigową Cisitalię z dołączanym napędem obu osi, w latach pięćdziesiątych przygotowała dla niemieckiej armii kilkadziesiąt egzemplarzy małej terenówki na podzespołach sportowego 356, a w latach sześćdziesiątych eksperymentowała z prototypami typu 742.
Poważne podchody ku cywilnym, sportowym samochodom z napędem wszystkich kół już w 1981 roku uwidoczniło prototypowe 911 Turbo z otwartą karoserią, które pokazano światu podczas wystawy samochodowej we Frankfurcie. Niedługo później w oddziale w Weissach zbudowano rajdowe, prototypowe 911 SC o kryptonimie C20, które przez kilkanaście miesięcy poddawane było wymagającym testom. W roku 1983 we Frankfurcie pokazano coś jeszcze bardziej intrygującego: wizję super sportowego coupe z napędem wszystkich kół, które w niedalekiej przyszłości miało odnaleźć się w rajdowej i wyścigowej grupie B, w której Porsche miało już 911 Turbo serii 930 - studium "Gruppe B".
Prototypowa maszyna grupy B przypominała pod wieloma względami model 911, z którym dzieliła część rozwiązań, przede wszystkim kabinę, ale w rzeczywistości była czymś zupełnie nowym. Pod napuchniętą, rozciągniętą i spłaszczoną karoserią z wlotami powietrza schowanymi na szczycie tylnych nadkoli i rozlewającymi się w każdym kierunku zderzakami, nadkolami i progami skrywało się skomplikowane podwozie. Po raz pierwszy w Porsche zastosowano tu adaptacyjny układ przeniesienia napędu na wszystkie cztery koła z regulowaną blokadą centralnego mechanizmu różnicowego i rozdziałem momentu obrotowego pomiędzy poszczególne osie i koła, zależnym od przyczepności i obciążenia poszczególnych kół. Po raz pierwszy w Porsche zastosowano tu również adaptacyjne zawieszenie z regulacją prześwitu oraz stopnia tłumienia (ręcznie i automatycznie), w którym przy każdym z kół pracowały po dwa amortyzatory.
Dzięki karoserii wykonanej z tworzyw sztucznych oraz aluminium coupe zapowiadało się jako sportowy wóz bez problemu nadwagi, choć wyraźnie cięższy od dowolnego 911. Odpowiednio ukształtowane podwozie i nadwozie ze zintegrowanym spoilerem miały redukować do zera siły, które przy największych prędkościach mogły próbować oderwać auto od drogi. Zupełnie nowe opony dla auta miał opracować Dunlop - nigdy wcześniej w samochodzie osobowym nie było wymagane ogumienie zdolne wytrzymać prędkości rzędu 320 kilometrów na godzinę! To z kolei oznaczało rozbudowanie układu hamulcowego z systemem ABS, zastosowanie lekkich, magnezowych felg i opracowanie systemu monitorowania ciśnienia powietrza w oponach.
W koncepcyjnym coupe użyto prowizorycznie jednostkę napędową z wyścigowego modelu 935/77 grupy C. Był nią sześciocylindrowy boxer o pojemności ponad 2,8 litra z bezpośrednim wtryskiem paliwa Boscha i turbosprężarkami KKK, który w ugrzecznionej, cywilnej wersji miał dostarczać grubo przeszło 400 koni mechanicznych. Po raz pierwszy w historii osobowych Porsche wykorzystano tytanowe korbowody, które wkrótce zagościły w seryjnym 911 Carrera.
Przedprodukcyjne super coupe, wywodzące się z konceptu Gruppe B pokazano we Frankfurcie w 1985 roku pod oficjalną nazwą 959. Coupe wyróżniało się przeprojektowaną karoserią z nowymi wlotami i wylotami powietrza, nowymi światłami, zmienionym kształtem zintegrowanego z tyłu spoilera oraz jeszcze większymi zastępami nowych technologii, niż pierwotnie zapowiadano. Plan homologowania coupe w grupie B wymagał, aby sprzedano co najmniej 200 egzemplarzy drogowych. Zanim jednak pierwsze egzemplarze opuściły fabrykę Porsche i powędrowały do właścicieli, minęły kolejne dwa lata, a grupa B po serii śmiertelnych wypadków na rajdowych szlakach została rozwiązana. Czas ten wykorzystano na dopracowanie skomplikowanych mechanizmów i elektroniki, które pod wieloma względami były dla niemieckiej marki nieznanym terytorium. Najlepszym poligonem doświadczalnym dla nowych wynalazków okazały się najcięższe rajdy i wyścigi: Rajd Paryż-Dakar oraz 24-godzinny wyścig Le Mans.
Do słynnego Dakaru przystąpiono już w 1984 roku z 3,2-litrowym modelem 911 Carrera typu 953, w którym zastosowano dość typowy system napędu obu osi z centralnym mechanizmem różnicowym. Rajd w 911 wygrał Rene Metge, pozostałe dwa egzemplarze uplasowały się na miejscach 6 (Jacky Ickx) i 26 (Roland Kussmaul). W roku 1985 do rajdu wystawiono samochody bliższe seryjnemu 959 ze zmodyfikowanymi zawieszeniami czy wielotarczowym sprzęgłem na przedniej osi, ale ciągle z 3,2-litrowym silnikiem Carrery. Porsche ponownie widziano w roli lidera, ale wszystkie trzy samochody wyeliminowały ostatecznie awarie lub wypadki i żaden nie dojechał do mety. W sezonie 1986 do Dakaru sprowadzono pełnoprawne 959: maszyny z nowym zawieszeniem, przeprojektowanymi karoseriami i podwójnie turbodoładowanymi silnikami o mocy ponad 400 koni mechanicznych, które przygotowano na karmienie afrykańskim paliwem niższej jakości. Dakar należał do Porsche: Metge ukończył wyścig na miejscu pierwszym, Ickx na miejscu drugim, a Kussmaul na miejscu piątym!
W sezonie 1986 niezwykłe Porsche z napędem obu osi pojawiło się również w 24-godzinnym wyścigu Le Mans. Wyścigowy model o oznaczeniu 961 z podwójnie turbodoładowanym, 680-konnym silnikiem o pojemności 2,85 litra, który prowadzili Reni Metge i Claude Ballot-Lena zajął miejsce siódme w klasyfikacji generalnej i pierwsze w swojej klasie. Przed nim uplasowały się wyłącznie C-grupowe Porsche. Model 961 wystartował w Le Mans również w 1987 roku, ale tym razem nie dojechał do mety w wyniku wypadku po szesnastu godzinach ścigania. Porsche planowało sprzedaż dwudziestu sztuk 961, ale skończyło się tylko na jednym, fabrycznym egzemplarzu.
Seryjne 959 jako najszybsze, najmocniejsze i najbardziej zaawansowane technologicznie, osobowe Porsche w historii marki zaczęło zjeżdżać z taśmy produkcyjnej pod koniec 1987 roku. Coupe z chłodzonym wodą silnikiem o mocy 450 koni mechanicznych - lub 515 KM w wersji S - wyprodukowano w liczbie tylko 292 egzemplarzy. Pod koniec 1988 roku do regularnej oferty Porsche weszło pierwsze, seryjne 911 z napędem na obie osie, 250-konne coupe Carrera 4 generacji 964. Oryginalna wizja Gruppe B spoczywa w fabrycznym muzeum Porsche w Stuttgarcie.
Tekst: Przemysław Rosołowski
Ostatnia aktualizacja: 26.07.2018
