Le Mans od przeszło stu lat słynie z 24-godzinnego wyścigu, ale ściganie w tym regionie rozpoczęło się dużo wcześniej. Już w 1906 roku na okolicznych drogach zorganizowano pierwsze w historii Grand Prix Francji, które padło łupem węgierskiego kierowcy samochodu Renault. Później krajowe grand prix przeniosło się do Dieppe, a lokalni organizatorzy próbowali zaszczepić w Le Mans inne formaty rywalizacji na czterech kołach.
Pomysł na 24-godzinny wyścig narodził się na wystawie samochodowej w Paryżu na początku lat dwudziestych i został zrealizowany pod koniec maja 1923 roku. Na torze wyznaczonym z dróg między miejscowościami Le Mans i Mulsanne do walki ruszyło ponad trzydzieści zespołów, głównie we francuskich automobilach. Zza granicy przybyły tylko dwie marki: Belgię reprezentowały dwa samochody Excelsiora, a z Wielkiej Brytanii przybył jeden Bentley. Brytyjska marka zaledwie kilkanaście miesięcy wcześniej sprzedała swój pierwszy samochód, model z otwartym nadwoziem i czterocylindrowym, rzędowym silnikiem o pojemności trzech litrów.
Trzylitrowy Bentley przyjechał do Le Mans prosto z siedziby producenta. Samochód początkowo plasował się w czołówce deszczowego wyścigu, ale później spowolniły go awarie, jak zbity reflektor i przeciekający zbiornik paliwa. Na mecie Bentley był piąty, a jego prawdziwy potencjał reprezentowało najszybsze okrążenie wyścigu, co mocno osłabiło początkowe wątpliwości założyciela marki, W.O. Bentley'a, który zgodził się na udział w nowej, francuskiej imprezie dopiero po dłuższych rozmowach ze swoimi klientami i pracownikami. Do znaczenia samych wyścigów Bentley oczywiście wątpliwości nie miał: już wcześniej auta marki pojawiły się w rodzimych zawodach, a w roku 1922 jeden z samochodów można było zobaczyć nawet w amerykańskim Indianapolis 500.
Kolejne Le Mans w 1924 roku, przesunięte z myślą o lepszej pogodzie na czerwiec, było częścią rozpisanego na trzy lata pucharu Rudge-Whitworth, producenta jednośladów i kół samochodowych, ale ubytek uczestników z pierwszej edycji sprawił, że konieczne było rozpisanie nowego, 2-letniego pucharu, a wkrótce najważniejsza i tak stała się wygrana w klasyfikacji generalnej i przejechanie jak największej liczby okrążeń. Reprezentacja Bentley'a była tym razem jedynym zagranicznym zespołem, pozostałe czterdzieści załóg reprezentowało przemysł francuski. Samochody ponownie podzielono na różne typy względem wielkości i pojemności silnika, którym wyznaczono minimalny dystans do pokonania. Głównymi kandydatami do wygranej miały być zespoły marki Chenard-Walcker, która triumfowała w pierwszym Le Mans oraz duże maszyny Lorraine-Dietrich z 3,5-litrowymi silnikami.
Tym razem załoga Bentley'a, właściciel auta John Duff i fabryczny kierowca testowy Frank Clement, przy pełnym wsparciu producenta była do wyścigu przygotowana znacznie lepiej. Samochód z otwartą karoserią i składanym dachem otrzymał między innymi dodatkowe oświetlenie, osłony na przednie światła i chłodnicę, zdublowane przewody paliwowe, dodatkowo uszczelniony zbiornik paliwa oraz hamulce na obu osiach, które wcześniej instalowano tylko na jednej. Przygotowania i treningu wymagało też rozkładanie i składanie dachu (na starcie wyścigu trzeba było postawić dach i przejechać z nim pierwszy etap).
Bentley od samego początku zainteresowany był wyłącznie luksusowymi automobilami o sportowym charakterze. Pierwsze prototypy jeździły tuż po pierwszej wojnie światowej i składały się z drabinowych ram, zawieszenia na półeliptycznych resorach piórowych, bębnowych hamulców na tylnej osi oraz nowoczesnego silnika z aluminiowym blokiem, aluminiowymi tłokami i żeliwną, nieodłączaną głowicą cylindrów. Czterocylindrowa, 16-zaworowa jednostka z jednym wałkiem rozrządu o pojemności trzech litrów rozwijała około 70-80 koni mechanicznych przy 3,5 tysiącach obrotów na minutę i współpracowała z ręczną skrzynią o czterech biegach. Gwarantowana prędkość maksymalna: 130 kilometrów na godzinę.
Po wejściu na rynek trzylitrowe modele Bentley'a, oferowane jako nagie podwozia do indywidualnej zabudowy u takich specjalistów, jak Vanden Plas, Park Ward czy Gurney Nutting, lub znacznie później jako kompletne auta, doczekały się kilku różnych ewolucji. Z myślą o podróżowaniu przygotowano wersje z wydłużonym rozstawem osi i zmniejszoną mocą, a w stronę sportową poszły wersje Speed oraz Super Sports ze skróconymi podwoziami, znacznie obniżoną masą, podniesioną mocą silników i potencjałem na przekroczenie symbolicznych 100 mil na godzinę (ponad 160 km/h). Trzylitrowe modele produkowano do 1929 roku, w sumie powstało około 1,6 tysiąca egzemplarzy.
Wracamy do Le Mans. Faworyci i liderzy wyścigu w automobilu Chenard-Walcker odpadli w sobotę wieczorem, gdy zbudowana z drewna i łatwopalnych materiałów maszyna zajęła się ogniem. Od tej pory w walce o wygraną liczyły się właściwie tylko marki Bentley i Lorraine-Dietrich, które walczyły również z własnymi słabościami. W samochodzie Bentley'a pojawiły się problemy z rozrusznikiem oraz skrzynią biegów, a w Lorraine-Dietrich trzeba było podkręcić tempo i nadrabiać straty po przebiciu opon, co zemściło się na kondycji jednostek napędowych. Na półtorej godziny przed końcem Bentley z ogromną przewagą zjechał na wymianę tylnych kół... z których jedno nie dało się odkręcić żadnym sposobem! Zespół mocował się z samochodem jakieś pół godziny, w trakcie której jego przewaga nad najbliższą załogą zmalała z aż dziewięciu do zaledwie jednego okrążenia!
Bentley wyszedł z drugiego 24-godzinnego Le Mans jako pierwszy zagraniczny zwycięzca! Na podium znalazły się również dwa samochody Lorraine-Dietrich. Sukces odbił się echem we francuskiej i brytyjskiej prasie, a o triumfie nie mógł zapomnieć żaden z zakładów współpracujących z marką: producent szprychowych kół z systemem szybkiego mocowania Rudge-Whitworth, producent oleju silnikowego Price's Patent Candle, producent akumulatora Peto & Radford, producent amortyzatorów Hartford, producent świec KLG, producent pokładowych zegarów Smith czy producent ogumienia Rapson, których reklamy zdobiły przez kolejne dni i tygodnie nie tylko magazyny poświęcone motoryzacji.
Po pierwszym sukcesie brytyjska marka nie miała dość: rok później wystawiono dwa samochody z powiększonymi silnikami, które nie dojechały jednak do mety, w 1926 roku do mety nie dojechały wszystkie trzy samochody, w 1927 roku po raz kolejny triumfował model z trzylitrowej rodziny, a w latach 1928-1930 liczbę wygranych Bentley'a do pięciu podniosły nowe modele z silnikami o pojemności prawie 4,5 oraz 6,6 litra. W 1931 roku Bentley ogłosił bankructwo, firmę opuścił jej założyciel, a całe przedsiębiorstwo przejął Rolls-Royce, w którego planach powrotu do Le Mans nie było.
Tekst: Przemysław Rosołowski
Ostatnia aktualizacja: 23.06.2024
