W końcówce lata 1967 roku podczas Grand Prix Włoch na torze Monza największą reprezentację miał fabryczny zespół Ferrari, ale nie była to jedna włoska marka, którą można było zaobserwować w doborowym towarzystwie. Na miejscu pojawiła się również delegacja Alfy Romeo. Przed wyścigiem, przed kibicami i potencjalnymi klientami po raz pierwszy pokazano wtedy projekt zupełnie nowego, sportowego modelu marki, jakiego do tej pory jeszcze nie było: 33 Stradale. Niedługo później samochodem mogły zachwycać się tłumy na salonie samochodowym w Paryżu.
Pomysł na drogowe coupe 33 Stradale narodził się niewiele wcześniej i miał swoje korzenie w rodzinie wyścigowych modeli Tipo 33 z silnikami umieszczonymi centralnie, za które odpowiadał oddział Autodelta. Władze Alfy Romeo zdecydowały, że najnowocześniejsze torowe technologie są czymś, czym wypada pochwalić się również w salonach sprzedaży nie tylko na plakatach zdobiących ściany. Technologie te należało przenieść również na zwykłe drogi! Pierwszą, prototypową sztukę nowego modelu składano w zakładach Autodelta obok wersji wyścigowych. W projekt zaangażowano najlepszych specjalistów: lekkie linie karoserii 33 Stradale zaprojektował Franco Scaglione, a pod silnikiem z płaskim wałem korbowym podpisywał się Carlo Chiti.
Dwuosobowa 33 Stradale miała tylko niecałe cztery metry długości, ważyła tylko około 700 kilogramów i odznaczała się ponadczasowymi kształtami i proporcjami, które do dzisiaj kojarzą się wyłącznie z samochodami sportowymi. Lusterek bocznych początkowo nie było w ogóle, a Włoszka miała tylko niespełna jeden metr wysokości. Pojazd zbudowano na rurowej ramie przestrzennej z aluminium i magnezu lub stali, zależnie od egzemplarza, i ubrano w aluminiową karoserię z unoszonymi do góry i do przodu drzwiami, których szyby zawijały się na dach. Rozstaw osi względem wersji wyścigowej zwiększono o około 10 centrymetrów. Muskularne, pełne krągłości poszycie produkowano w fabryce Carrozzeria Marazzi. W dwóch prototypach zastosowano podwójne światła z przodu, które w wersji seryjnej zastąpiono pojedynczymi. Jeden z prototypów otrzymał karoserię wykonaną z magnezu. Coupe stanęło na kołach z 13-calowymi, magnezowymi felgami od Campagnolo. Na obu osiach zainstalowano hamulce tarczowe od firmy Girling (te z tyłu zainstalowano na pokładzie auta, a nie na piastach kół).
Na potrzeby samochodu zaadoptowano widlastą ósemkę, która oryginalnie powstała tylko z myślą o samochodach wyścigowych, w których produkowała co najmniej 270 KM. Aluminiowy silnik V8 o pojemności tylko dwóch litrów z suchą miską olejową i wtryskiem paliwa z włoskich zakładów SPICA umieszczono centralnie, co postawiło 33 Stradale obok takich sensacji i pionierów, jak Lamborghini Miura i Ford GT40. Wolnossąca, 16-zaworowa jednostka generowała do około 230 koni mechanicznych oraz przeszło 200 niutonometrów i kręciła się aż do dziesięciu tysięcy obrotów na minutę! Osiągnięcie przeszło 115 KM z jednego litra było wyczynem samym w sobie. Widlastą ósemkę połączono z ręczną skrzynią biegów Colotti o sześciu przełożeniach, która komunikowała się z tylną osią. Ręczna budowa samochodu i silników oznaczała, że poszczególne egzemplarze różniły się między sobą detalami i osiągami. Rozpędzenie się do setki zajmowało niecałe sześć sekund, prędkość maksymalna dochodziła do 260 kilometrów na godzinę, a niektórzy właściciele chwalili się, że udało im się osiągnąć znacznie więcej.
33 Stradale była jednym z najdroższych i najszybszych modeli na rynku i przekraczała nawet wydatki związane z nabyciem najnowszych modeli Ferrari, Lamborghini czy De Tomaso. Alfa Romeo żądała okrągłych 10 milionów lirów, podczas gry konkurencja za swoje najbardziej prestiżowe modele brała około 6-7 milionów lirów. Do wiosny 1969 roku samochód powstał oficjalnie tylko w 12 egzemplarzach, wliczając dwa pierwsze prototypy. Do tego na jego bazie powstało aż sześć konceptów, zbudowanych przez Bertone, Pininfarinę i ItalDesign (modele Carabo, P33 Roadster, Iguana, 33/2 Coupe Speciale, P33 Cuneo oraz Navajo). W tym czasie i aż do 1977 roku różne odmiany torowego Tipo 33 można było podziwiać w takich zawodach, jak 24h Le Mans, 24h Daytona czy Targa Florio. Pierwszą właścicielką drogowego 33 Stradale na terenie Włoch została 22-letnia Susanna Raganelli, kartingowa mistrzyni świata z sezonu 1966.
Egzemplarze prototypowe znajdują się dzisiaj w zbiorach fabrycznego muzeum Alfy Romeo, w którym spotkać można również efektowne koncepty. Pozostałe sztuki 33 Stradale właściwie nie pojawiają się na rynku kolekcjonerskim, mało komu przychodzi do głowy rozstanie się z takimi skarbami. Szacuje się, że poza zbiorami Alfy Romeo do dnia dzisiejszego mogło przetrwać tylko pięć-sześć egzemplarzy. W ostatnich latach powstało kilka wiernych replik 33 Stradale, zaczynając od licznych kit-carów do własnego złożenia, poprzez serie kontynuacyjne z wykorzystaniem oryginalnych części Autodelty od Giordanengo i kończąc na zbudowanym od zera samochodzie od turyńskiego Manifattura Automobili Torino, który ukończono w 2023 roku.
33 Stradale od chwili debiutu zajmowała specjalne miejsce w historii Alfy Romeo i włoskiej motoryzacji. We wrześniu 2023 roku podczas Grand Prix Włoch pokazano światu zupełnie nowe 33 Stradale dwudziestego pierwszego wieku. Pierwszy egzemplarz stanął dumnie przed garażem fabrycznego zespołu Alfy Romeo obok bolidu C43 z silnikiem Ferrari i jego kierowców. Coupe inspirowane oryginałem z lat sześćdziesiątych wyposażono w turbodoładowany, 620-konny silnik V6, a limitowany do 33 sztuk model dostępny ma być również w co najmniej 750-konnej wersji elektrycznej. Wśród jego właścicieli mają znaleźć się właściciele pierwszego 33 Stradale.
Tekst: Przemysław Rosołowski
Ostatnia aktualizacja: 10.12.2023
