Studio stylistyczne Zagato nie schodzi poniżej pewnego poziomu, a o pojazdach, które opuściły jego bramy, można w przeważającej większości mówić jedynie w kategoriach dzieł zjawiskowych. Zjawiskowych zarówno w kwestii wyglądu zewnętrznego jak i częstości występowania. Wśród takowych okazów znajduje się w pełni zasłużenie także samochód będący bohaterem poniższych akapitów - niejaka Alfa Romeo SZ, według wielu kwintesencja "alfistości".
SZ oznacza tyle, co Sprint Zagato, ale historii tego auta z pewnością w kategoriach sprintu nie można rozpatrywać, trwała ona... nieco dłużej. Oficjalnie rozpoczęła się w 1989 roku na salonie samochodowym w Genewie, gdzie pokazano prototyp coupe o oznaczeniu ES-30 (Experimental Sportscar 3.0 litre). Jeszcze tego samego roku pojazd wszedł do produkcji (do 1990 powstało 11 egzemplarzy) pod wspomnianym już imieniem SZ.
Mimo że w nazwie i na karoserii auta widnieje charakterystyczna litera Z nadwozie sportowego coupe zawdzięcza swoje kształty przede wszystkim wysiłkowi projektantów z centrum stylistycznego Fiata, a główną osobą, która nakreśliła jego kształty jest Robert Opron (Citroen DS, SM, CX, Renault 25, Alpine A310). Finalne szlify nadwozia (oraz wnętrze) należały do Antonio Castellana (co ciekawe samodzielny projekt studia Zagato został odrzucony, na niczym spełzły także prace stylistów Alfy), Zagato je tylko nieco poprawiło. Cały proces twórczy pochłonął tylko 19 miesięcy. Całość wyszła... dość dziwacznie. Niby wszystko jest w porządku, ale z drugiej strony nic nie jest. Pękata maska, połacie blachy w opozycji do niewielkiej powierzchni przeszklonej, upakowane ciasno światła oraz potężne zwisy na przedzie i tyle - wszystko to wydaje się strasznie koślawe (z racji tej pojazd nosił przydomek "Il Mostro" - "Potwór"), ale i na swój sposób piękne. Zresztą podobne zależności znajdziemy też w innych modelach marki z tego samego okresu...
Pod spodem kryje się przede wszystkim mechanika z Alfy 75, z tym, że zawieszenie zaczerpnięto z jej wyczynowego wcielenia, odpowiednio je jeszcze dopieszczając pod okiem inżynierów z rajdowej komórki Lancii i Fiata. Hydrauliczne amortyzatory dostarczył koncern Koni, za pomocą jednego przycisku auto można było unieść o dodatkowe 5 centymetrów (najniższe ustawienie zawieszenia przewidywało prześwit wielkości 8 cm). Na zakrętach stalowa klatka z dodatkowymi wzmocnieniami, na której oparto panele nadwoziowe w połączeniu ze sportowym, sztywnym zawieszeniem przyklejającym auto do asfaltu gwarantowała w zakrętach przeciążenia na poziomie ponad 1G!
Także serce SZ przeszczepiono niemal bezpośrednio z 75. Trzylitrowe V6 nie przekraczało jednak w 75 nawet 190 KM. Dla rasowego coupe było to za mało. Na potrzeby SZ jednostkę w sportowym oddziale Alfa Corse znacznie podkręcono: zmieniono pracę wałów rozrządu, ciśnienie spalania, geometrię i przepustowość układu wydechowego i kanałów dolotowych, zamontowano większy filtr powietrza oraz wydajniejsze chłodzenie silnika i skrzyni biegów a wtryskiem i zapłonem sterował zintegrowany, elektroniczny układ Boscha. Reszta pozostała po staremu - sześć cylindrów rozwartych w układzie V pod kątem 60 stopni, w każdym po dwa zawory. Moc wzrosła do 210 KM, ale moment z 250 spadł do 245 Nm (panuje jednak opinia, że owe wartości są sporo zaniżone).
Siłę napędową przenoszono poprzez 5-stopniową, ręczną przekładnię i zblokowany w 1/4 mechanizm różnicowy na tylne koła. Prędkość maksymalną szacowano na co najmniej 245 km/h (wiadomo jednak, że wskazówka prędkościomierza potrafiła dojść do granicznej wartości 270 km/h), a sprint do setki był kwestią całkiem znośnych dziś 7 sekund. W swoim czasie robiło to o wiele większe wrażenie.
Bolączką dwuosobowego wnętrza obitego skórą, w którym tworzywa sztuczne imitowały karbon, był brak regulacji pozycji foteli oraz ogólna ergonomia, którą pod znakami zapytania stawiał choćby nietypowy kształt przedniej szyby.
Model SZ składany był przez Zagato do 1991 roku, części przybywały z fabryk we Włoszech i Francji (między innymi kompozytowe panele nadwozia, na które wykorzystano włókna szklane). Planowane 1000 egzemplarzy urosło ostatecznie do wartości 1036 sztuk (z czego 38 było prototypami i przedprodukcyjnymi modelami do testów). Niemal wszystkie auta oryginalnie malowano na czerwony odcień o nazwie "Rosso Alfa" (dach i słupki na szaro). Jedyny czarny egzemplarz otrzymał Andrea Zagato. Przez prawie dwa lata po zakończeniu produkcji coupe wytwarzano kabriolety RZ (Roadster Zagato), powstało niespełna 280 sztuk. Z myślą o obu autach powołano do życia w Europie wyścigowa seria SZ Trophy. W roku 1995 na rynek wszedł ich następca, model GTV, który zaprojektowano już w studiu Pininfariny
Duch SZ pojawił się także w 1992 roku w Lancii Hyena zaprojektowanej przez Zagato, po której liniach nietrudno wywnioskować, czym się inspirowano. Z kolei trzy lata później coupe Alfy Romeo wzięło na warsztat powstałe z grobu studio Castagny. Na bazie SZ zbudowano koncept Vittoria. V6 miałby w nim osiągać aż 320 koni mechanicznych. Całe auto niestety skrywa mgła tajemnicy. Wśród ciekawszych przedstawicieli SZ znajduje się jeden egzemplarz z kierownicą po prawej stronie. Takowej przeróbki podjęła się firma Autodelta, która przy okazji powiększyła silnik do 3,5 litrów (powiększona jednostka trafiła również do kilku innych egzemplarzy). Dziś używaną Alfę można nabyć właściwie jedynie w Europie i Japonii (pierwotnie trafiło tam około 100 sztuk).
Tekst: Przemysław Rosołowski.
Ostatnia aktualizacja: 17.04.2008
