We wrześniu 1963 roku Porsche pokazało zupełnie nowy model - mające zastąpić serię 356 coupe 901. Rok później auto weszło na rynek pod nazwą 911, wyposażone w nowy, 6-cylindrowy silnik typu boxer o pojemności dwóch litrów. Jednostka ta miała posłużyć do napędu zupełnie nowego samochodu wyścigowego klasy Grand Touring Sports, adresowanego przede wszystkim do osób i zespołów prywatnych.
Pieczę nad nowym przedsięwzięciem objął Hans Tomala, który odpowiadał za silnik 911. Projekt otrzymał wewnętrzne oznaczenie 904 i nazwę handlową Carrera GTS, między którymi granice z czasem całkowicie się zatarły. Zamiast rurowej, przestrzennej ramy i aluminiowej karoserii - konstrukcji typowej dla poprzednich, wyścigowych Porsche - zastosowano tu platformę ze stalowych arkuszy z usztywnieniem w postaci pałąka bezpieczeństwa oraz karoserię z włókien szklanych. Dzięki takim rozwiązaniom w 904 uzyskano znacznie większą sztywność, niż w jego poprzednikach. Nadwozie auta zaprojektował Ferdinand Alexander Porsche, znany wśród przyjaciół jako "Butzi", wnuk Ferdinanda Porsche. Budowę karoserii powierzono firmie Heinkel, działającej w przemyśle lotniczym.
Sześciocylindrowy silnik pociągnął ze sobą więcej "przeciw", niż "za". Jednostka była jeszcze za młoda, nie sprawdzona w wymagających warunkach, a klienci świetnie znali się z 4-cylindrowym silnikiem, używanym w modelach serii 550, 718, RS 60 czy 356 GS Carrera. Porsche, które dla dopuszczenia modelu do startów w klasie GTS musiało zbudować co najmniej 100 sztuk, chciało pójść na kompromis: na sezon 1964 sprzedać sto aut z silnikiem 4-cylindrowym, a w roku 1965 wypuścić sto sztuk z jednostką 6-cylindrową. Ostatecznie ta druga partia nigdy nie powstała.
Czterocylindrowy motor zgrabnego coupe 904 Carrera GTS, którego linie zakłócały tylko wloty powietrza tuż za tylnymi drzwiami, mające służyć chłodzeniu hamulców na tylnej osi, mierzył niecałe dwa litry pojemności i korzystał z dwóch gaźników Webera. W bazowej wersji, z układem wydechowym pozwalającym na poruszanie się po zwykłych drogach, boxer produkował 155 KM. Wydech przeznaczony tylko na tory podnosił moc do 180 KM. Z czasem możliwa była m.in. wymiana zaworów dolotowych na większe i instalacja nowych wałków rozrządu (cztery sztuki), dzięki czemu moc wzrastała do 185 KM.
Auto o masie 650 kilogramów stanęło na zawieszonych niezależnie, stalowych kołach, przy których znalazły się tarczowe hamulce. Silnik połączono z ręczną skrzynią biegów o pięciu przełożeniach, która przekazywała napęd na tylną oś. Porsche 904 Carrera GTS rozwijało prędkość 100 km/h w około 5,5 sekund i rozpędzało się do przeszło 260 km/h.
Prace nad samochodem od momentu premiery trwały jeszcze blisko pół roku, a do testów wykorzystywano nową placówkę badawczą w Weissach i tor Nürburgring. W marcu 1964 roku auto wystawiono w wyścigu na Sebring w klasie prototypów, ponieważ 100 sztuk wymaganych do homologacji w grupie GTS nie zostało jeszcze zbudowanych. Pierwszy egzemplarz ukończył zawody na 9 miejscu, drugi po problemach ze sprzęgłem był 20.
Miesiąc później dwie sztuki 904 stały się sensacją na Targa Florio, zdobywając pierwsze i drugie miejsce. Wkrótce 904 zdominowały wyścigi GT, odnosząc pewne zwycięstwa w swoich klasach lub w klasyfikacjach generalnych w wyścigach na Spa-Franchorchamps, Le Mans, Reims, Tour de France, Nürburgringu, Watkins Glen, Zandvoort, Monzie, Sebring, w śnieżnym Rajdzie Monte Carlo, w którym samochodom z silnikiem umieszczonym centralnie dawano zerowe szanse na powodzenie oraz w wyścigach górskich.
Model 904 powstał łącznie w 120 egzemplarzach, z których 104 były przeznaczonymi na sprzedaż wariantami 4-cylindrowymi Carrera GTS. Na własne potrzeby i starty w kategorii prototypów Porsche przygotowało 10 egzemplarzy z 6-cylindrowym, 210-konnym silnikiem pochodzącym z 911 (tak zwane 904/6) oraz sześć sztuk wyposażonych w 2-litrowego, 8-cylindrowego boxera o mocy sięgającej 235 KM (coupe i jeden spyder). Ten drugi silnik miał korzenie w modelu 804, pierwszym i ostatnim Porsche skonstruowanym specjalnie z myślą o Formule 1.
Prototypowe 904 z większymi silnikami w czasach, w których Tomalę zastąpił Ferdinand Piech, startowały między innymi w Targa Florio i 24-godzinnym wyścigu Le Mans. W roku 1965 w Le Mans na miejscu czwartym uplasował się 8-cylindrowy 904, a za nim standardowy 904 GTS. Przed samochodami Porsche znalazły się tylko trzy Ferrari z silnikami V12 o pojemności 3,3 litrów.
Porsche 904 rządziło do roku 1966, w którym jego miejsce zajął model 906 Carrera 6 z 6-cylindrowym silnikiem, rurowym podwoziem i karoserią opracowaną po raz pierwszy w przypadku tej marki przy wykorzystaniu tunelu aerodynamicznego. W muzeum Porsche znajduje się 8-cylindrowy 904 na podwoziu numer 008, który w 1964 i 1965 roku brał udział w 24-godzinnym wyścigu Le Mans. Model 904 to ostatnie Porsche, które mogło służyć jednocześnie jako samochód drogowy i wyścigowy.
Tekst: Przemysław Rosołowski
Ostatnia aktualizacja: 02.05.2013
